2014 juryrapport

Juryverslag HofvijverPoëzieprijs 2014

Inleiding:

Zijn er trends te benoemen na het lezen van 141 cycli?  JA
Allereerst betreffende de vorm:
- Er is bijzonder weinig sprake van eindrijm (dus  eigenlijk veel vrije verzen), met uitzonderiing van een mooie sonnettenreeks en nog een handvol cycli
- wisselende strofelengtes
- wisselende regellengtes
- weinig of geen leestekens
- de zinnen staan weliswaar gerangschikt in poëzievorm, waardoor je eerder kunt spreken van een ritmisch/poetisch  proza . Gaan we dit wellicht “proëzie” noemen?
- in heel veel strofes en dichtregels komen enjambementen voor.
- er wordt zeldzaam gebruik gemaakt van beeldspraak, daarentegen wèl veel herhalingen

De ontvangen inzendingen blijken voor het merendeel afkomstig van heren en in minderheid van een 50-tal dames.
Het thema van 2014  “weerspiegeling” lokte bijzonder veel weemoedige herinneringen uit.

1e genomineerde 2014

De cyclus: “Evenbeeld“ van Laurens Hoevenaren

In vijf gedichten vertelt de auteur het verhaal van de gracht die vele jaren naar het volmaakte spiegelbeeld verlangde en in vier gedichten van deze cyclus voor een moment zijn zin krijgt.
Het beschrijft twee verliefde jongens in een bootje.
Hun schuchtere kus op het gladde water veroorzaakt de volmaakte spiegeling: vier jongens in twee boten en toch één.
Hun vertrek voert de lezer terug naar de gracht als een gebroken spiegel.
Het laatste gedicht vertelt van de heimwee van één van hen als hij terugkeert naar de plaats waar die eerste kus gegeven werd.

Deze gedichten verbeelden perfect het thema van deze competitie in een goed volgehouden sprookjesachtige cyclus. De taal is volgens de jury enigszins gedateerd, maar roept een mooie melancholieke sfeer op.

(Alleen het laatste, vijfde, gedicht lijkt overbodig en overtuigt minder door een clichématige verwoording)

___________________________________________________________________________

2e genomineerde 2014

‘Dagboek van de heer Kuluri’ van Tyll Nuyts

Wie is de heer Kuluri van dit dagboek? Zijn veelzeggende naam betekent in het Maltees ‘kleuren’ en bijna elk gedicht draagt de Maltese naam van een kleur als titel. Maar wie is de man die zich verscholen houdt in deze twintigdelige woordwervelende gedichtencyclus? Is de heer Kuluri de student die vissige thee drinkt in een theehuis in Oxford waar hij Siculo-Arabisch en Maltees aan de avondschool studeert? Is hij de avonturier die reisverhalen vastlegt terwijl hij voortdurend op zoek is naar ‘la última’? Is hij de schuwe sul die niet durft te kijken naar de askleurige vrouwen die naar hem zwaaien in de steeg naast zijn huis?

Wat is de relatie tussen deze wankelmoedige dagboekschrijver en de erudiete dichter die Kuluri in taal tot leven heeft gebracht? Is het een gebarsten zelfportret? Het motto van de cyclus, toegeschreven aan de Vlaamse deconstructivistische filosoof Paul de Man, waarschuwt ons dat alle teksten moeten worden beschouwd als autobiografisch en tegelijk totaal niet autobiografisch. Hoe betrouwbaar dan is het portret van Kuluri die zichzelf in het derde gedicht ‘Vjola’, purper, als volgt beschrijft?

‘ik ben seniel, een snul, een lui ei
in de middaghitte, ik sein dag
na dag naar de uilen en
spook voorbij de lijst en de lastlijn

mijn nieuwe gezicht is tegelijk zonnig en roestig:
ik heb het in de knutselhoek voor jou gemaakt’

Zeker is dat de heer Kuluri enkel en alleen bestaat uit veelkleurige woorden. Meer nog dan een portret van de mysterieuze heer is deze cyclus een weerspiegeling van woorden in talloze talen van Maltees en Vlaams tot Engels en Spaans, van allerlei steden en plaatsen op aarde, van echo’s van tientallen schrijvers en dichters van over de hele wereld. En vanwege de stortvloed aan ‘anagrammatische’ woorden is deze cyclus een fascinerende spiegeling van de woorden zelf.

___________________________________________________________________________

3e genomineerde

“EEN SELFIE SCHIETEN AAN EEN AVONDRAAM IN MAART”
van Bjarne Donderdag

Een originele titel voor een verzameling van zeven korte gedichten waarin de dichter het thema “weerspiegeling “ tot een hedendaagse selfie weet te omschrijven.

“De maan neemt
van het water
waar ze in schijnt
een trage foto
met de maan erop”

Deze  cyclus start  èn eindigt met dit korte gedicht als een hedendaagse beschrijving  van een weerspiegeling, als ware het een selfie in de 21e eeuw.
Het vormt aldus een soort raamwerk, nog beter : het doet denken aan een omlijsting van een poëtisch schilderij dat je daarna voorgespiegeld krijgt.
Want deze  5-regelige introductie wordt gevolgd door  een 14 regelige strofe over een dame bij een raam, met langzame gebaren.
(De “zij” doet de jury denken aan Ottilie Dercksz van Louis Couperus in : Van oude menschen en de dingen die voorbijgaan...)
Met veel terugkijken, hopen en vrezen.

De dichter speelt in deze gedichten regelmatig met alliteraties en klinkerrijm, waardoor er een duidelijke cadans en ritme ontstaat.
Na interne en externe spiegelingen over verleden heden en toekomst wordt het vierde gedicht afgerond met de volgende dichtregels:
“...Elk huis heeft wat glas
om te kijken hoe het was,
als het is en wat het wordt.

De spiegeling in zinsbouw en  taalgebruik is het sterkst in het vijfde gedicht.
En  de“ zij”  met ‘langzame onderwatergebaren” verdwijnt  als de waterspiegel breekt.

___________________________________________________________________________


4e genomineerde

de gedichtencyclus
‘Zeven heliogrammen van de gesloten afdeling’ door Gerard Scharn.

Als een heuse zonneschrijver neemt de dichter van deze zeven heliogrammen ons mee naar de gesloten afdeling waar een ‘ik’ in de isoleer zit en er hartstochtelijk graag uit wil.
De cyclus geeft een hallucinerende beschrijving van de wereld van de ‘ik’. De personages die zijn wereld bevolken komen uit film, literatuur, muziek maar ook de sergeant-majoor, de helpiman, twee Japanners en de arts van de instelling spelen een rol.

Het is een vondst van de dichter om het thema ‘weerspiegeling’ te vangen in  heliogrammen waarbinnen het leven van de ‘ik’ gespiegeld wordt aan al die personages. Deze cyclus van zeven gelijkvormige gedichten , van elk 2 strofes van 5 regels, nodigt uit tot herlezen, waarbij telkens meer beelden van spiegeling je treffen.

___________________________________________________________________________

5e genomineerde

De cyclus Reflecties  van  C.P. Vincentius

In het glas,
de spiegel
de slotgracht
de Vinkeveense plassen,
en in het kielzog dat de spiegeling doet weerkeren
laat de dichter ons zijn reflecties meebeleven.

De jury heeft grote bewondering voor deze weliswaar korte, maar glasheldere cyclus die speelt met de vele vormen van spiegeling en waarvan uit even zovele beelden weerkaatsen, met elk hun eigen zeggingskracht. Maar zo gekozen dat iedere lezer ze herkennen zal alsof hij zelf die beelden opriep.

Gebroken wijnglazen waarvan voetjes
momentenlang op het water overeind
blijven en dansen, voor de splinters van de spiegeling
in een wirwar van glinsteren en opspatten zinken.

De toon, de beelden en diversiteit rond het thema zijn hier wel afgewogen en houden elkaar als een perpetuum mobile in evenwicht en in beweging.

___________________________________________________________________________

De winnende cyclus van 2014 is een wervelwind van taal, talen en bizarre beelden.
De lezer maakt kennis met een dichter die het achterste van zijn tong durft te laten zien zonder zich ook maar één moment bekend te maken. De gedichten zijn capricieus en soms zelfs grotesk.
Ze variëren in lengte van lang, heel lang, tot kort, ultiem kort;
in stijl van opsommingen van verontrustende zaken en beminbare vrouwen tot uitdagende versjes vol ritme en rijm;
en in genre van pure Buddingh’iaanse nonsens tot rijkelijk Clausiaanse lyriek.
In de winnende cyclus is een baldadige dichter aan het woord die de lezer eigenzinnige beschouwingen voorschotelt. Zijn grillige bespiegelingen lijken in niets op de gemakzuchtige en voorspelbare quasi-poëtische taal die de jury in veel andere cycli aantrof. De leden van de jury werden unaniem getroffen door een authentieke visie en de stoutmoedige wijze waarop de dichter er vorm aan heeft gegeven en besloot daarom de derde HofvijverPoëzieprijs 2014 toe te kennen aan

Tijl Nuyts.


De jury HofvijfverPoezieprijs 2014
Voorzitter: Aus Greidanus
Secretaris: Henny van Egmond-van Helten
Leden:
Ruud Hisgen
Theo Monkhorst
Will van Sebille